چاقی و عواقب آن در افراد مخصوصا سالمندان

تهیه و تنظیم :زمانی کارشناس تغذیه

امروزه عامل « عدم تحرک » را در پدیده های چاقی بسیار مهم می دانند . باید توجه داشته باشیم عدم تحرک و زندگی ماشینی باعث شده از توده های عضلانی کاسته و برعکس به توده های چربی بدن افزوده شود .

بعضی از افراد از نظر وزنی دارای وزن طبیعی می باشند اما درصد چربی بدنشان بالاتر از حد استاندارد هست که این افراد در واقع چاق نیستند ، بلکه تنها توده چربی به ویژه در ناحیه شکم دارند و از توده عضلانی آنها کاسته شده است . برای چنین اشخاصی رژیم لاغری تجویز نمی گردد بلکه به وی توصیه می شود که با داشتن یک رژیم متعادل و مکفی از نظر مواد پروتینی با انجام تمرینات ورزشی به توده های عضلانی خود افزوده و در مقابل از توده ی چربی خود بکاهد .

اما حالت دیگری نیز داریم که فرد ، هم اضافه وزن پیدا میکند و هم به توده ی چربی بدنش افزوده می شود و در همه سنین هم می تواند به وجود آید که با افزایش سن این حالت بیشتر دیده می شود .

به طور کلی چاقی یک مشکل بهداشتی جهانی است که باعث افزایش مرگ و میر می شود ، به نظر می رسد برای حدود هر 10 درصد افزایش وزن بالاتر از حد طبیعی ، طول عمر بیش از یک سال کاهش می یابد .

عامل اصلی مرگ و میر در افراد چاق در هر دو جنس ، دیابت ، بیماریهای صفراوی و بیماریهای قلبی و عروقی بوده است و هزینه های اقتصادی ناشی از این بیماریها نیز تصور ناپذیر است .

یکی از ساده ترین روش ها برای تشخیص چاقی و بیماریهای همراه آن دور شکم است که نقش ویژه ای در ارتقای سلامت دارد . عوارض چاقی معمولاً در زنان با دور شکم بیش از 80 سانتی متر و در مردان با دور شکم بیش تر از 94 سانتی متر شروع می شود . ابتدا علائم مانند خستگی ، تنگی نفس ، کمر درد ، آرتریت ، کم خوابی ، اضطراب و نگرانی ، اختلالات قاعدگی و عرق زیاد ظاهر می شود که همگی رایج هستند ، سپس بیماریهای متابولیکی نظیر دیابت ، فشار خون و چربی خون دیده می شود و در کل به ویژه برای سالمندان باید عوامل خطر دیگر را هم مدنظر داشت

نمایه :

روش دیگر جهت تعیین چاقی و اضافه وزن محاسبه BMI ( نمایه توده بدن ) می باشد 

 البته بهترین BMI حدود 9/24 – 5/18 می باشد 

چند توصیه جهت کاهش وزن :

1- ورزش و فعالیت بدنی را به هیچ عنوان فراموش نکنید . یک برنامه ورزشی منظم برای خود در نظر بگیرید و اجازه ندهید که در آن وقفه ای ایجاد گردد .

معمولاً ورزش هایی که به صورت گروهی و باشگاهی انجام می شود دارای دوام بیشتری بوده و فرد با میل و شوق بیشتری آن را انجام می دهد تا ورزشهایی که به صورت انفرادی انجام می شوند .

ورزش هم به کاهش وزن شما کمک می کنند و هم باعث حفظ توده ی عضلانی و افزایش آن می شود .

توصیه های ورزشی برای افراد دارای اضافه وزن و یا چاق باید با توجه به مدت ، شدت ، تداوم و نوع فعالیت ورزشی باشد .

2- اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید ، غذایی که معمولاً در سه وعده می خورید کاهش دهید و از میان وعده های سبک نیز در بین وعده های اصلی غذا استفاده کنید .

مثلاً می توانید 10 (ده ) صبح 1 لیوان شیر یا 1 عدد سیب ، پنج بعد از ظهر 2/1 لیوان شیر با یک عدد خرما و آخر شب نیز چند قاشق ماست یا 1 عدد میوه مصرف کنید و دیگر اضافه براین 5 وعده چیزی نخورید .

3- سعی کنید غذایتان کم چربی باشد و مصرف مواد قندی نظیر نوشابه ، شربتها ، آب میوه های مصنوعی ، مربا و شیرینیجات را به حداقل برسانید .

4- مصرف سبزیجات ، سالاد و ماست همراه با وعده های اصلی ( ناهار و شام ) مفید است .

5- سعی کنید که مایعاتی نظیر چای و شیر و قهوه و ... را به صورت داغ ننوشید . چرا که با آن هم قند بیشتری مصرف می کنید و هم دچار عوارض گوارشی می شوید.

6- مراقب چاقی کودکانتان باشید زیرا چاقی ای که از دوران کودکی به وجود آمده باشد معمولاً در بزرگسالی نیز باقی مانده و رژیم گرفتن در این افراد دو چندان سخت تر خواهد بود تا کسانی که در کودکی یا نوجوانی چاق نبوده و در بزرگسالی چاق شده اند .

در کل فرد باید یک رژیم غذایی متعادل که شامل همه گروههای غذایی یعنی گوشت ها ، لبنیات ، غلات و حبوبات ، سبزیجات و میوه جات باشد برای خود در نظر بگیرد .

مواد غذایی غیر مجاز در رژیم کاهش وزن :

1- مواد غذایی غنی از چربی شامل : کره ، پنیرهای چرب ، شکلات ، خامه ، بستنی ، گوشتهای پر چرب ، ماهیهای کنسرو شده در روغن ، کلیه غذاهای سرخ شده در روغن سسهای چرب ، نان شیرینیهای خامه دار و سسهای چرب سالاد

2- مواد غذایی غنی از کربوهیدرات شامل : انواع آب نبات و کلیه شیرینها ، کیک ، ماکارونی ، رشته فرنگی و ایرانی ، ملاس چغندر ، کلیه بیسکویتها ، شکر ، قند ، شربتها و دسرهای غنی از مواد قندی

3- نوشیدنیها شامل کلیه نوشیدنی های شیرین ، شیرهای مالت دار یا شکلاتی و انواع نوشابه ها

موفقیت هر فرد در کاهش وزن به 2 عامل بستگی دارد

1- داشتن انگیزه قوی و مؤثر

2- داشتن اطلاعات و داشتن مناسب و کافی که با مراجعه به کارشناس یا متخصص تغذیه این امر ممکن می شود .

دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه